 |
| Trong một phòng sauna ở Helsinki - Ảnh: lifeinhelsinki.worldpress |
Tôi đưa nhánh lá lên mũi, nhắm mắt hít một hơi dài. Một mùi thơm dễ chịu thoảng nhẹ: mùi của thiên nhiên, của khói, của những rừng bạch dương khắp nơi trên đất nước Bắc Âu còn được gọi là xứ sở ngàn hồ này. Xung quanh tôi, người ta lấy nhánh bạch dương còn nguyên lá quất vào lưng nhau, trông ai cũng có vẻ thư giãn và sảng khoái.
Chúng tôi đang ở trong sauna bên bờ biển của khu cắm trại Rastila. Ở Phần Lan, hầu như những điểm sauna công cộng đều nhận khách vào ba thời điểm khác nhau: giờ khách nam riêng, giờ khách nữ riêng hoặc giờ dành cho cả hai giới (unisex). Chỉ vào giờ unisex người ta mới cho phép mặc đồ tắm.
Trong khi người Phần Lan bình thường mang tiếng rụt rè ít nói nhưng khi vào phòng sauna không mặc bất cứ mảnh quần áo nào vẫn tỉnh bơ như không miễn là cùng giới. Một cô bạn đồng nghiệp người Anh bảo có lần đi công tác Phần Lan, họp xong cả công ty rủ nhau vào sauna, ai cũng cởi hết quần áo ngồi nói chuyện tự nhiên, riêng cô mắc cỡ đỏ mặt (dân Anh ai nghe chuyện cũng trợn tròn mắt: “Vậy à, vậy à?”).
Ngày hôm sau vào họp tiếp, tuy ai cũng quần áo tề chỉnh nhưng cô vẫn cứ nghĩ đến hôm trước ở phòng sauna nên đầu óc lơ mơ, chẳng đóng góp được ý kiến gì hết.
Trong sử thi Phần Lan Kalevala - áng văn chương bất hủ gồm những bài thơ, dân ca, những câu chuyện từ xa xưa - cũng có nhiều đoạn nhắc đến sauna, như đoạn tả Annikki, cô em gái anh thợ rèn Ilamarinen, chuẩn bị sauna cho anh đêm trước khi anh cưới vợ:
“Annikki, em gái của ta...
Bây giờ, em chuẩn bị một sauna cho ta
Làm cho phòng thơm ngọt như mật ong
...
Để ta rửa sạch những bồ hóng của mùa thu
Và tro của những ngày làm việc mùa đông”
Annikki, cô gái tốt bụng
Bí mật đốt lửa ấm phòng sauna
Bằng những cành cây bị gió làm gãy
...
Lượm những viên đá từ dòng sông
Đốt nóng chúng cho tới khi sẵn sàng
Bẻ một cành đầy lá từ bụi cây
Để trên viên đá có hơi nước cho mềm cành.
...
Không chỉ sử thi Kalevala, rất nhiều tác phẩm văn học khác của Phần Lan cũng nhắc đến phòng xông hơi gỗ truyền thống này, trong đó có Cô hầu gái Silja của Frans Sillanpaa, tác giả Phần Lan duy nhất đoạt giải Nobel văn chương.
Đã tồn tại khoảng 3.000 năm, sauna là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người Phần Lan dù ở nhiều nước loại hình này chịu nhiều tai tiếng vì trá hình. Ở London (Anh) thỉnh thoảng vẫn bắt gặp những phòng “sauna Thái Lan” tối tăm kéo rèm kín mít, đêm khuya vẫn thấy mấy cô gái người Đông Âu sang Anh làm ăn đứng bên ngoài chờ khách.
Sauna ở Phần Lan còn được nâng lên như một sinh hoạt linh thiêng có thể so sánh với tôn giáo. Vào năm 1776, một nhà kinh tế học Thụy Điển đã sửng sốt nhận xét về những người láng giềng Scandinavia: “Những người cứng đầu này thậm chí còn gắn liền sauna với thần học và xem phòng sauna như một dạng thánh địa”. Có một câu tục ngữ thỉnh thoảng còn được nhắc lại ở Phần Lan ngày nay: “Trong phòng sauna, phải xử sự như trong nhà thờ” (khác chăng là trong nhà thờ có mặc quần áo, tôi trộm nghĩ).
Trong những ngày thu lạnh lẽo chờ xem ánh sáng phương Bắc ở vùng cực bắc Lapland, những trò vui mùa hè đã qua từ lâu, mùa trượt tuyết thì chưa đến, trời lại mưa lâm thâm nên sauna gần như là hình thức giải trí duy nhất. Còn gì bằng một ngày lạnh tê tái cõi lòng, hai cánh tay ôm thu lu trước ngực xuýt xoa vì những cơn gió cực Bắc buốt giá, được bước vào phòng sauna gỗ của khách sạn, dùng gáo múc nước tưới lên lò than kêu xèo xèo để khói nóng bốc lên làm hai má đỏ ran.
Và đặc biệt, sauna đúng phong cách Phần Lan không thể thiếu tiết mục bơi hồ sau khi xông. Khi chúng tôi từ phòng sauna ở Lapland bước ra, tuy trời chưa đổ tuyết nhưng hồ nước trước mặt đã phủ một lớp băng mỏng, trông như lớp đá trên bề mặt ly nước để trong ngăn đá tủ lạnh chưa đông hẳn. Vậy mà dân địa phương ở đây vẫn không chùn bước, tìm chỗ chưa phủ băng nhảy ùm xuống bơi. Máu phiêu lưu của tôi có hạn nên tôi quyết định không thử chiêu này, mặc dù đã sống qua mấy mùa đông nước Anh nhưng nếu không quen bơi trong nước buốt giá thế này có thể bệnh liệt giường như chơi!
Có người nói không nên tắm sau khi xông vì lỗ chân lông nở ra dễ bị nhiễm lạnh, nhưng dân ở đây ai cũng hồng hào cao lớn. “Một cô gái Phần Lan khỏe mạnh bằng hai chàng trai Pháp” - một cuốn sách của Agnes Rothery xuất bản tại New York năm 1937 đã nói vậy. Không biết dân Pháp có phản đối không nhưng trong chuyến đi này tôi thấy coi bộ vậy mà đúng, người Phần Lan trông ai cũng có vẻ thể thao, rắn rỏi, có lẽ nhờ sauna chăng?
Bài đăng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét